Democracy Uknak ah Abipi Mi Pathum

Democracy Uknak ah Abipi Mi Pathuam 

Avoi 32nd nak US president, Franklin D. Roosevelt , US president vialte lak ah kum tambik president a ṭuan mi a si, 1933-1945 tiang president a ṭuan, amah nih UN pi rakdirh lio zongah United Nation tiah kan min siseh tiah proposed a rak tuah i nihin nitiang UN kan ti thai, cu Roosevelt nihcun Democracy phunglam a muru hna cu a tanglei pa 4 hi an si a ti.

1. Freedom of Speech

2. Freedom of Belief

3. Freedom from Fear

4. Freedom from Want….

Democracy kan ti tik ah hi pali lawng zong hi si lo i a dang tampi kolai a si nain a hrampi cu ma hi an si ko ee a ti. Hi pa 4 hi basic human right ti zong kan ti khawh.

P. Roosevelt nih pali a a chimmi chung in pa 1nak le 2nak cun keimah nih pakhat ka chuahpi mi freedom of Choice kong tlawmpal in vun thai ka duh.

Freedom of Speech/Zalong te Chimphuan khawhnak

Democracy uknak tangah mizei poah nih zalong tein chim phuannak, ṭialnak nawl a ngei, cucu hohmanh nih kham khawh a si lo i khamding zong a si, lo cozah zong nih a kham kho lo, a si nain mi pakhat nih a nawlngeihnak a hmanhnak, a biachimnak a cattialnak ah rampi nih zulh mi phung le lam he ai kalh, a pawngkam minung a hnorsuan hna ahcun cu a chimtu, a ṭialtu nih dantatnak a inn ve hrimhrim a herh, a chimmi le a ṭialmi kongah ttuanvo a lak hrimhrim lai. Mi pakhat nih zalong tein chimnak nak ka ngei tiah, a au le a khuan i a pawngkam minung hna hnawhnak a pek hna ahcun a nawlngeihnak a hmannak ah midang right a buar caah a palh cikcek a right hman a thiam lo bia a si. cucaah Democracy kan si kan duh kan au kan khuang lai, ka duh poah in mi ka ti lai timi ruahnak cu Democracy he aaralkah taktak mi ruahnak a si. Democracy cu a zeidang khi si lo Sii-kaan, khuasum khuahna tuak tein nun khi a si ko timi a lang.

Freedom of Belief/ Zalong te Biak khawhnak

Biaknak kan timi cu minung pakhat i ruahnak le biakhiahnak ah a hngat mi a si, pumpak duhthimnak ah a ummi a si caah a ho hmanh minu mipa kan hawinu kan pa zumhnak ah thlaknak nawl kan ngei lo, a cozah zong nih mahbiak nak hi bia, khi biaknak khi bia uh tiah tinak nawl a kan ngei lo, a duh mi biaknak, a lungtling mi biaknak poah kha zalong tein zumh/biaknak nawl a ngei. Minu mipa kha ka zumhnak na zum ve hrimhrim lo tiah hnek phung a si lo, a si nain na biaknak kong kha a ngaih huam ahcun a nemnak tein chimhphuannak nawl na ngei. Zeitik hmanh ah Force Conversion tuah phung a si lo. Zei ca tiah Biaknak kan timi cu pumhpak ruahnak le duhmi ah a hngat mi a si.

Freedom of Choice/Zalong tein Duhthim Khawhnak

Duhthim nak nawl kan timi cu zalong tein biaknak nawl he aa khat pah mi a si, mi pakhat nih a duhmi aa thim mi ah i thlaknak nawl kan ngei lo, tahchunnak ah lai pa zong nih vawlei cung hla ah a duhbik mi cu lai hla nak in mirang hla a si kolai, kha duh aa thim mi ahkhan mipi kan i ceih kho lo, a mah nawl ngeihnak tein aathim mi a si, lai miphun kan si ruangah lai hla kan duh dih hrimhrim awk a si tiah mirang hla duh ko zongah lai hla ka uar i ti ter kha fir a si i lih zong a si, ralkap uknak bantuk zong a si caah a dik lo, mipi nih mi pakhat duh aa thim mi kha kan co hlan khawh lo zongah kan cohlan a hau i kan cohlan a herh, kan mah nih kan duhmi aa thim lo a mah duhmi athim timi ruah khawh kha a biapi, mi pakhat nih a duhmi aathim nak ah a hman lo a thimmi a palh ee tiah bia na ceih ahcun cucu nangmah kha ralkap na si, nangmah duhnak in mi nung dih hna seh ti na duh caah a si. cucaah zalong tein duh thim khawhnak kan timi cu pumpak nih ngeih mi a si caah, pumpak duhmi ah nai thlak lo le kai thlak lo a biapi. Cucu freedom of choice a si i ho hmanh nih kan duh kan i thimmi ah an i thlak awk a si lo i an zai awk zong a si lo an duh an i thimmi ah kan zai i kan zum len awk a si ve lo..