Relding Thimnak

Thursday 27 October 2022

Chin Miphun le Social Media

 Chin Miphun le Social Media

Biahmaiṭhi

Nihin Chin miphun dirhmun zoh tikah Pathian dawtnak thawngin ramchung ramleng um Chinmi vialte nih kan umnak hmun cio in social media kan hmang kho hna, cu nihcun Chin miphun vawleicung hmun zakip i aa ṭhekderh dihmi vialte khuate pakhat bantuk ah a kan pumh khawmh i biaruahnak, khuakhan lairel ṭinak caan ṭha a kan pek, ṭhathnemnak tampi a kan pek ko bu ah a chiatnak tampi, Chin miphun a kan hrawhnak tampi zong a um. Cucaah hi capar nih aa tinhmi cu social media nih Chin miphun nun ah rian a ṭuanning, ṭhathnemnak a pekmi, a hrawhrhalnak langhter le zei tin dah social media hi Chin miphun nih kan hman lai, kan tuah awk le tuah lo ding langhter kha a si.

Chin Miphun caah Social Media Ṭhathnemnak (Positive Impacts)

Chin miphun aa ṭhek dihmi hmun khatte ah Social media nih a kan funtom ṭhan, kan bia le hla, kan ca le nunphung kilvennak caan ṭha a kan pek, kan tuanbia kan theihṭhan, theihtlei phunkip kan thei, kan ruahnak, kan khua cuanh ning a kauhter. Ramchung ramleng fawi tein pehtlaih khawhnak lam a kan onh i fawi tein thawngpang kan i thei. Aa hngal ballo mi zong a kan hngalhter, chawlehthalnak ah tampi a kan bawmh. Social media thawngin fimthiamnak capar, thawngṭha, vawleicung thawngpang kan ṭhut hmun in kan rel i kan ngai. Sianginn kai in fimthiamnak a cawng ve lomi zong nih social media, groups facebook, news page le a dangdang social media thawngin ca tampi an rel kho, caṭial ningcang tampi an i chap, carel huamnak, duhnak lungthin an ngei. Ramdang sianginn kai a duhmi hna zong nih social media thawngin tlamtlinnak tampi an hmu. Sociologists nih "pehtlaihnak a ṭhat ahcun mibu, miphun a ṭhangcho" an ti bang Chin miphun zong social media kan hman hnu, ramchung ramleng pehtlaihnak a ṭhat hnu in a lamkip in kan ṭhangcho ngaingai, fimthiamnak, chawlehthalnak, ramkhel lei theih hngalhnak le ca le nunphung humhak khawhnak lei ah kan ṭhangcho i kan zatlang nun ah social media thawngin kan ṭhanchonak tampi hmuh khawh an si. Social media ah thawngpang kan relnak nih kan mit a kan deiter i kan nunnak ah zuamcawhtu thil tampi kan i thei, cu zuamcawhtu teinak ding ahcun rianṭuan le fimnak kawl ah thazaang kan chuah deuh i pumpak ṭhanchonak lei ah kar a kan hlanpi, pumpak a ṭhancho ahcun chungkhar a ṭhangcho, chungkhar a ṭhancho ahcun khuatlang a ṭhangcho, khuatlang a ṭhancho ahcun rampi a ṭhangcho, cucaah social media nih tuchan Chin miphun hi ṭhanchonak lam ah kar a kan hlanpi ko timi kha hmuh khawh a si.

Social Media nih Chin Miphun a Kan Hrawhnak (Negetive Impacts)

Kap khat lei in Chin miphun social media nih a kan ṭhathnem i ṭhanchonak lei ah lamhruai in kar a kan hlanpi ko kan ti lio ah kapdang lei in vun zoh ṭhan tikah social media nih Chin miphun a kan hrawhnak hi a kan ṭhathnemnak tluk tein a rak tam ve i faak ngaingai in a kan hrawh. Chinmi zatlang nun ah social media nih a kan hrawhnak a dotdot in kan langhter lai.

1. Fimcawnnak a Donh: A biapi in social media nih fimnak a cawng liomi Chin mino a kan hrawhdan hi a faak khun. Fimnak a cawng liomi ramchung ramleng Chin mino Siangsangrun in Sianghleirun tiang a kaimi hna nih social media, a hlei in facebook ah caan tamtuk an pek tikah sianginn an cawnmi subject an tei ti lo, an cawnmi ah thiamnak taktak ngeih lo in a degree lawng an lak tawn, thiamhlei sang ah an i chuah kho lo i Chin miphun nih fimnak lei ah ṭhan hnga tluk in kan ṭhang kho lo. Baibal sianginn a kaimi Chin mino tampi hna zong an cawnmi ca zohnak le Baibal rel caan nakin social media ah caan tam deuh an hman caah nihin Chin mino Baibal sianginn a kaimi, Kharihfabu le khua le ram, peng le tlang, miphun caah bochan awk tlak aa chuahmi an tlawm ngaingai. Chin mino tleirawl tangkua tanghra in social media biatak tein a tongthammi an hung um cang, cu hna caah fimnak lei hlawhtlinnak hmuh a har ngaingai. Hawi le he i chawnhnak, pakhat le khat i dehdainak ah an hman tikah an lung ah ca nih hmunhma a la kho ti lo. Social media ah an lung um deuh tikah ca an duh ti lo i sianginn kai ngolnak le huamlonak a chuahpi. Mino fimnak a cawngmi hna cu hmailei Chin ram kengthlung ruh an si, cu Chinram kengthlung ruhpi a simi mino hna social media ruangah an cawnmi ca thiam lo le cawnnak an ngol ahcun Chin miphun kan kengruh a pelh chin lai i ṭhancho hnga tluk in kan ṭhangcho kho lai lo. Social media ruangah sianginn cachim pawl nih sianghngakchia tiang an daihthlanh hna. Cucaah social media nih Chin mino fimnak a cawngmi a kan den dan hi a faak ko i a hma damter kan herh.

2. Biaknak Lei ah: Social media nih Chinmi kan biaknak he a hlatnak lei ah a kan hruai cuahmah cang, Chinmi upabik in hngakchiabik tiang social media, a hlei in facebook, twitter le instegram hman ruangah Biakinn kal hngal lo le huam loin a ummi kan tampi cang. Biakinn chung Pathian thangṭhat caan, a bia ngaih caan zongah social media hmang in Pathian lungtak in a bia lomi Chinmi kan tamtuk cang, cu nih a langhter ngaimi cu social media nih Chin miphun kan biakmi Pathian he thinlung, taksa he thlarau  lei he a kan ṭhen cuahmah cang ti hmuh khawh a si.

3. Mibu Rianṭuannak Tha a Derter: Nihin Chin miphun dirhmun zoh tikah, Chin mino tampi le upa cheukhat cu social media nih mibu rianṭuannak in a kan pheu thluahmah cang. Social media hman ruangah mino hna nih hawi cawlcanghnak ah aa tel huam ti lomi an um i a bu ton biaruahnak ah a chuak duh lomi an karh thluahmah, cucu phundang in chim ahcun lungrual lonak ti khawh a si, lungrual lonak nihcun ṭhanchonak si loin ṭumchuknak tu a chuahpi. Mino tampi le upa zong nih hawi sin chuah langh a hau lo facebook le social media dangdang ah ka reldih ko timi lungput kan ngei thluahmah, cu lungput nihcun ṭhanchonak le lungrualnak chuahpi hin loin ṭumchuknak le ṭhenṭheknak tu a chuahpi. Social media nih kan pawngkam ummi innpa le hawikom he a kan hlaatter i lamhlaat a ummi kan caah san a tlai lo ding he a kan naihter. Cucaah social media nih Chinmi tampi cu mibu chungin le a bu rianṭuannak chungin leng ah a kan chuah, hlonh cuahmah cang ti kha a lang.

4. Nuncan Ziaza a Hrawh: Social media nih Chinmi nunzia a kan hrawh ngaingai, social media chung ah mino deuh nih upa deuh upat le ṭihzah a um ti lo, lihchim le sining i philhnak, uahnak, phorhlawt ruamkainak a karhter chin lengmang, ninghngal le zah hngalhlonak a chuahpi. Fa le nih hringtu nu le pa upatlonak le hlenthawinak tiang a chuah pi. Mi zeirel lonak a chuahpi, cozah rianṭuantu, mipi caah rianṭuan ding a simi hna hmanh nih social media hman ruangah an mipi zeirel lonak a chuak, mipi nih herh hna caan ah a herhtu hna mipi nakin social media a biapi ah an chiah deuh caan a tam. Cucaah Social media nih Chin miphun nuncan ziaza a kan hrawh ngaingai ti kha a lang.

5. Ngandamnak a Hnorsuan: Nihin Chin miphun dirhmun zohtik ah social media nih kan ngandamnak lei tiang in hna hnawhnak a kan pek pah cuahmah cang. Zan tlaituk tiang facebook hman ruangah mitkut a vuai ti lo i ruhkhua fah le hngawng fah, lu fah a tuarmi le ka mit tha a der a ti mi an tlawmte ti lo. Cucaah social media nih Chin miphun kan ngandamnak lei tiang a kan hnorsuan ko cang tihi a lang ngaingai. Social media nih a kan hrawhnak hi a phi kan kawl in kan kham a herh.

Zei Tin Dah Kan Kham Lai?

Chin miphun social media nih a kan lemtuk (Addicted), kanmah nih social media uk loin social media tu nih a kan uk ti khawh a si, cucaah zei tin dah social media hi kan uk khawh lai timi lam kawl cio a herh. A pakhatnak ah, hngakchia tleirawl siangsangrun a kai liomi caah social media hman hi a ṭha hrim lo an nun hrawktu a si caah nu le pa nih social media hmantuk rih lo ding in cawnpiak le chimhhrin an herh. Chin mino Sianghleirun a kaimi hna le bible a cawng liomi zong nih social media i a kan lem (Addicted) nakin zei tin dah luatnak lam kan kawl lai timi pumpak cio nih kawl in social media hi ṭhanchonak caah a hmanzia thiammi si i zuam in nun hrawktu le caan eitu men ah kan hman lo ding a biapi tuk. Social media nih a kan lemtuk ahcun, social media hrial khawhnak caah lentecelhnak, cazohnak, thlacamnak, bible rel caan tiah pumpak caan hmannak ding i ṭial in zulh khawh zuam ahcun cu nih cun tampi mi a bawmh. Chin mino hna nih social media kan hman thiamnak ding le pumpak cio nih hrawktu nakin ṭhathnemnak petu ah kan i ser khawh cio nakdingah social media tlangtar in a bukip (vawlei lei le biaknak bu) nih mino cawnpiaknak ngeih khawh le social media chiat ṭhatnak kong chimnak ngeih khawh a biapi tuk.

Biatlang Kawmnak

Zei thil kan tuah poah ah sullam ngei tein tuah le ṭuan hi Chin miphun dihlak nih kan i ruahchih le kan philh lo a herh ngaingai. Chin miphun nihin social media kan hman ning zoh tikah kan i ṭhathnempi ko nain a kan hrawhnak zoh ṭhan tikah faak ngaingai in a kan hrawh ko timi kha a cunglei kan langhter mi ah fiang ngaiin hmuh khawh an si. Cucaah Chin miphun nih social media kan hmannak ah lungfim tein um le caan le sining pek thiam i zuam hna usih. Social media hi a hmanzia kan thiam ahcun kan caah ṭhanchonak, cawisang tu a si lai i a hmanzia kan thiam lo ahcun kan caah ṭumchuknak le miphun hrawktu a si kho ti hi ruat bu tein social media hmang hna usih. Social media hi miphun kilvennak, ca le holh, nunphung ṭhanchonak le dirkamhnak ah hman i zuam hna usih tiah hi capar hin kan sawm hna.

Ca Ṭialtu                    : Za Biak Cung Nawl

#2017 Spet 4 thlizilmegazine#

 

#KA PU

#Ka Pu#

Nang cu hringsor tu na si

Tu le fa caah temh in tuar in rianhrang na ttuan

Sianghnuai le thang he tu le fa mehmua kawl in na caan na rak hman

Semmawng ka rak si lio caan in nihin ni tiang tu le fa caah thla na kan campiak

Tu le fa ka faak hmanh  in a ca bal lomi ka pu

Tu le fa kan chuah hlan in kan caah khua na rak ruat,

Nang cu na lung rak fim i kan chuahsemnak hrihram le pu pa kong tiang na kan chimh

Lopil min le fingtlang nelrawn tuanbia tiang chim kho tu na si,

Tu le fa caah na ti i cinthlak in a khatmi dum na tuah,

Na dum theipar tlaan in nihin tiang kan leng

Na dairy in fim tampi na ka chimh,

Nai rep tuk ah innsak a kan chomhtu min le nithla tiang na rak i tial,

Mi dawtnak a philh lo tu ka pu,

Tu le fa nih na dawtnak kan theih khawhnak dingah a hmun dingmi dum na kan tuahpiak i Thingthei rampar phuntling na rak cin mu, zu le va ca tiangin san an tlai ee.

Daw tu ka pu kan liamtak hmanh law na dawtnak nehnang nih kan techin fapar chan tiang a kan umpi lai.

Vawlei nithla relnak in kum upa si hmanh law tu le fa na dawtnak thinlung cu a rak tthawng peng. Nang cu ka caah nun cawnpiaktu ttha na si.

Ka pasal hawi lungcumhnak le thingtan tuknak hmanh ah ka mitthli a tla bal lo

A sinain ka pu na kan liam tak cu sahrang hliam bang ka hrum ruangmang

Ka um lo kar i na kan liamtak hi kai lungsak kho lo ka pu

Ka pi le nang cu chungkhar ah vawlei a hmu hmasa nan si bantuk in

Vanram hmu hmasa tu zong nan rak si mu, vawlei ah a kan dongtu nan si bantuk in

Vanram zongah dongtu nan si tthan lai mu.

Dawtu Ka Pu Rauthla in Tu le Fa Kan Veh Tawnmu.

Keimah le Kapu


#2020 May 5#

 

2020 Electoral Fraud le 2021 Feb 1 Ralkap Uknak Lak

 2020 Electoral Fraud le 2021 Feb 1 Ralkap Uknak Lak

Hawi le hna tutan ralkap nih uknak an lak hi anmah ralkap nih an laknak a ruang fiang tein an chim, voi tampi an chim hnu ah an lakmi a si, cucu electoral fraud/ voter lists allegation/thimnak ah ningcang lo mee a tam ruangah a si ti kha a si. Cucaah 2020 Nov 8 Election hi chim lo awk ttha lo a si. 2020 Nov thimnak hi election monitoring teams/groups timi thimnak a dik fel le fel lo ngiathlai tu nih ttha tein an zoh i thimnak cuantu bu tampi lakah ramleng in Carter Center, Asian Network for Free and Fair Election le Euroupian Union nih 2020 kawlram thimnak hi a dikmi thimnak, thlamlang thimnak a si ko tiah official in thanhnak a tuah. Kawlram thimnak an lawmhpinak zong kha an rak ttial. U Hla Thein hruaimi UEC hi zeitluk in dah an i ralrin ve ti ahcun thimnak timhtuahnak an tuahmi ah hmuh khawh a si, State kip ah voters list/ me sazin/ thimfung thlatu min kha voi thum voili tiang check tthannak an tuah, cu hnu ah vote counting ah media an auh hna i media live hmai ah thlam lang taktak in vote/ thimfung kha an rel dih cikcek, khuate lei chim loin, a si nain ramchung ral le humhimnak chambau ruangah mesandah nemae/ constituencies zei mawzat ah thimnak an tuah kho lo, a si nain thimnak an tuah lonak hmun mipi sin in zeibantuk complaints faak tal a kai maw ti kha kan theihdihmi a si. 

Cucaah 2020 thimnak hi 2015 le 2010 nakin a free i a fair deuh timi an tam ngaingai. A sinain mipi nih kan i fian ding cu thimnak timi hi fully/a diklak in a dikthlir tein a kal dih ko timi Election monitoring mechinism ah IT le digital a hmangmi ram hmanh a um kho lo tihi cu kan i fian a hau. US pi hmanh a buai ko khah cucaah hihi cu common sense/mizapi nih ruah khawhmi a si. Thil pakhat a ummi belte 2020 kawlram thimnak ah election monitoring team a simi People Alliance for Credible Election timi group kha hnon an tong, a ruang ka thei huaha lo. Cucaah ralkap lei chimphuannak ttuanvo ngei Zaw Min Htun nih press conference a tuah lio i vote fraud kan khawmh an timi cauk lengluang kha le 8-10 millions leng vote fraud a um an timi hi zeiti hmanh i a dikmi thil a si thiam lo, uknak lak duh ah an serchommi a si ti hi a lang ngaingai. A si nain NLD nih electoral fraud kongah ralkap challenge mi zohfelnak le fianter a tuah duh huaha lomi tu cu NLD mawh a si ve hnga, khat lei in a um rihmi cu thimnak zong a lut lomi ralkap nih election kong i thlak hi sullam ngei lo khan a si hoi.

Khuaruahhar a simi cu political parties 87 aa zuammi chungah political party pical deuh timi tlangcung party pawl sin in UEC sin ah complaint a um lo ti khawh a si, election tampi cu aa lung si lomi an um ko nain kan sung bak ko timi an cohlan i a tamdeuh cu an dai bak, a si nain thil khuaruahhar a simi cu USDP le parties dang pa hnih thum nih election result challenges an tuahmi kha a si. Kawlram phunghram kilvengtu, kawlram kuai a khamhtu tiah aa ruatmi ralkap MAL hruaimi an i roih tik hna ah a tubantuk in anmah ralkap nih khua an rak khanmi hnarcheu democracy, le cheuchin federal in 2011 in kawlram 2020 tiang a kal cangmi, pumtlamtling lo democracy, a zengmi democracy cu an thihter lawlaw tthannak a si.  


#comments 2021 June 11#

Wednesday 26 October 2022

2020 Union of Myanmar General Election Result

 Union of Myanmar Election Result Tawifiang

Nizan 15 November 2020 ah UEC nih kawlram thimnak phichuak cu official in a vun thanh.

2008 phunghram tangin tuahmi a voithumnak, 2020 November 8 Sunday i tuahmi Myanmar General Election ah Union Election Commission nih political parties le number of seat, candidate and hluttaw statistics a langhter ningah, Political party 87 nih thimnak ah an i zuam i a minung in Hluttaw Palai seat aa cuhmi hi 5639 an si. Tutan thimnak ah rampumpi Pyithu Hluttaw Constituency 315 ah an tuah i Amyothar Hluttaw Constituency 161 an tuah, Ethnics Affair Ministry caah Constituency 29 an tuah, State and Region Hluttaw Constituency 612 ah an tuah, State & Region, Amyothar & Pyithu le Ethnics Affair an dihlak fonh in tukum ah tthutnak a dihlak hi kawlram pumpi huap Union + State and Region 1117 a si. Union of Myanmar milu rel 53.71 Millions lak ah vote thla kho dirhmun a simi 37 Millions nih vote or thimfung an thlak. Hi thimnak ah aa zuammi Parties 87 lakah Parties 19 nih teinak an hmuh i Independence in minung 4 nih teinak a hmuh.

1. NLD nih Pyithu Hluttaw seat 315 ah seats 258 a lak. Amyothar Hluttaw Seats 161 ah 138 seat a lak, cucaah Union Hluttaw ah NLD nih seats 396, a tei i state le region hluttaw seats 612 ah seat 501 a lak, Ethnics affair hmun seats 29 ah 23 a lak. Cucaah rampumpi huap in seats 1117 ah NLD nih 920 a lak.

2. USDP nih P-H ah 26 seats a lak i Amyothar ah 7 a lak, State and Region ah 38 a lak i rampumpi level in Seats 71 an lak.

3. Shan Nationalities League for Democracy nih Pithu ah 13 an lak, Amyothar ah 2 a lak, State ah 27, rampumpi level in 42 an lak ve.

4. Arakan National Party nih Pithu ah seats 4 an lak, Amyothar ah 4 an lak, State ah 7 and a lak i a dihlak in 15 an lak.

5. Mon Unity Party nih Pithu ah Seats Pithu ah 2, Amyothar ah 3, State ah 6, Ethnics ah 1 zapi 12

6. Ta'ang National Party nih Pithu ah 3, Amyothar ah 2 , State ah 7 zapi 12

7. CNLD State seat 1

8. ZCD Pithu 1 and State 1, Zapi 1

9. Kachin Democratic Party, State 1

10. Kayin People Party State 1

11. Wa National Party. Pithu 1 and State 2, zapi 3

12. Arakan Forward Party, Pithu 1 and State 2, zapi 3

13. Kayah SDP Pithu 2, Amyothar 3 and State 3, zapi 8

14. Lahu National Development Party, State 1, Ethnic 1, zapi 2

15. Kachin State DP (Kachin) Pithu 1, State 3, api 4

16. Lisu National Development Party, State 1, Ethnic 1, zapi 2

17. Pa O National Organazation, Pithy 3, Amyothar 1, State 7, zapi 11

18. Shan Nationalities Democratic Party, State 1

19 Kayang National Party, ethnic 1

20. Independence,  State ah 2 seats an lak ve.

A cung ka langhter bang in teinak a hmumi party nih 2020 Union of Myanmar General Election ah votes an hmuh cio ning a si. Kan hmuh bantuk in tukum thimnak ah NLD nih Union Hluttaw ah  83% in teinak a hmuh i, State and region hluttaw ah 81% in tei. Ethnic Affair ah 79 % in tei i Rampumpi level in 82% in teinak a hmuh. Cucaah tukum Union of Myanmar thimnak cu NLD nih vawlei cim bantuk a tei i a khuh dih. Tukum thimnak ah constituency 22 ah thimnak tuah khawh a si lo, tling tein thim sisehlaw Pyithu Hluttaw ah Elected Palai 330 an um awk a si i Amyothar Hluttaw in Elected Palai 168 an um awk a si, cucaah a tuning khin cu Pyithu ah hmun 15 a bau i Amyothar ah hmun 7 a bau tinak a si.

Tukum ah Pyithu Hluttaw in mipi thimmi 315 sin ahkhin ralkap lei thlahmi palai 110 an i chap lai i an dihlak 425 an si lai tinak a si. Amyothar hluttaw ah mipi thimmi 161 le Ralkap lei in a rami  56 an i chap lai i an dihlak in 217 an si lai. Amyothar Palai 217 le Pyithu paplai 425 kan fonh tik ah palai 642 nih Pyithaungsuh Hluttaw in President an thim te lai. Khah ka bia ka pial sual cang, theih duhmi nan um si le Hluttaw Brouchure ka rak in ttial piak te hna lai.

Hmailei ah zaapi nih kan zoh khawh dingah le mizaapi nih fianghlang tein 2020 Myanmar Election thimnak result theih cio usih ti saduthahnak he ka vun ttialmi si. 


#05june2021#


x