Chin Miphun le Social Media
Biahmaiṭhi
Nihin Chin
miphun dirhmun zoh tikah Pathian dawtnak thawngin ramchung ramleng um Chinmi
vialte nih kan umnak hmun cio in social media kan hmang kho hna, cu nihcun Chin
miphun vawleicung hmun zakip i aa ṭhekderh dihmi vialte khuate pakhat bantuk ah
a kan pumh khawmh i biaruahnak, khuakhan lairel ṭinak caan ṭha a kan pek, ṭhathnemnak
tampi a kan pek ko bu ah a chiatnak tampi, Chin miphun a kan hrawhnak tampi
zong a um. Cucaah hi capar nih aa tinhmi cu social media nih Chin miphun nun ah
rian a ṭuanning, ṭhathnemnak a pekmi, a hrawhrhalnak langhter le zei tin dah
social media hi Chin miphun nih kan hman lai, kan tuah awk le tuah lo ding
langhter kha a si.
Chin
Miphun caah Social Media Ṭhathnemnak (Positive Impacts)
Chin miphun aa ṭhek dihmi hmun khatte ah Social media nih a kan
funtom ṭhan, kan bia le hla, kan ca le nunphung kilvennak caan ṭha a kan pek,
kan tuanbia kan theihṭhan, theihtlei phunkip kan thei, kan ruahnak, kan khua
cuanh ning a kauhter. Ramchung ramleng fawi tein pehtlaih khawhnak lam a kan
onh i fawi tein thawngpang kan i thei. Aa hngal ballo mi zong a kan hngalhter,
chawlehthalnak ah tampi a kan bawmh. Social media thawngin fimthiamnak capar,
thawngṭha, vawleicung thawngpang kan ṭhut hmun in kan rel i kan ngai. Sianginn
kai in fimthiamnak a cawng ve lomi zong nih social media, groups facebook, news
page le a dangdang social media thawngin ca tampi an rel kho, caṭial ningcang
tampi an i chap, carel huamnak, duhnak lungthin an ngei. Ramdang sianginn kai a
duhmi hna zong nih social media thawngin tlamtlinnak tampi an hmu. Sociologists
nih "pehtlaihnak a ṭhat ahcun mibu, miphun a ṭhangcho" an ti bang
Chin miphun zong social media kan hman hnu, ramchung ramleng pehtlaihnak a ṭhat
hnu in a lamkip in kan ṭhangcho ngaingai, fimthiamnak, chawlehthalnak, ramkhel
lei theih hngalhnak le ca le nunphung humhak khawhnak lei ah kan ṭhangcho i kan
zatlang nun ah social media thawngin kan ṭhanchonak tampi hmuh khawh an si.
Social media ah thawngpang kan relnak nih kan mit a kan deiter i kan nunnak ah
zuamcawhtu thil tampi kan i thei, cu zuamcawhtu teinak ding ahcun rianṭuan le
fimnak kawl ah thazaang kan chuah deuh i pumpak ṭhanchonak lei ah kar a kan
hlanpi, pumpak a ṭhancho ahcun chungkhar a ṭhangcho, chungkhar a ṭhancho ahcun
khuatlang a ṭhangcho, khuatlang a ṭhancho ahcun rampi a ṭhangcho, cucaah social
media nih tuchan Chin miphun hi ṭhanchonak lam ah kar a kan hlanpi ko timi kha
hmuh khawh a si.
Social
Media nih Chin Miphun a Kan Hrawhnak (Negetive Impacts)
Kap khat lei
in Chin miphun social media nih a kan ṭhathnem i ṭhanchonak lei ah lamhruai in
kar a kan hlanpi ko kan ti lio ah kapdang lei in vun zoh ṭhan tikah social
media nih Chin miphun a kan hrawhnak hi a kan ṭhathnemnak tluk tein a rak tam
ve i faak ngaingai in a kan hrawh. Chinmi zatlang nun ah social media nih a kan
hrawhnak a dotdot in kan langhter lai.
1.
Fimcawnnak a Donh: A
biapi in social media nih fimnak a cawng liomi Chin mino a kan hrawhdan hi a
faak khun. Fimnak a cawng liomi ramchung ramleng Chin mino Siangsangrun in
Sianghleirun tiang a kaimi hna nih social media, a hlei in facebook ah caan
tamtuk an pek tikah sianginn an cawnmi subject an tei ti lo, an cawnmi ah
thiamnak taktak ngeih lo in a degree lawng an lak tawn, thiamhlei sang ah an i
chuah kho lo i Chin miphun nih fimnak lei ah ṭhan hnga tluk in kan ṭhang kho
lo. Baibal sianginn a kaimi Chin mino tampi hna zong an cawnmi ca zohnak le
Baibal rel caan nakin social media ah caan tam deuh an hman caah nihin Chin
mino Baibal sianginn a kaimi, Kharihfabu le khua le ram, peng le tlang, miphun
caah bochan awk tlak aa chuahmi an tlawm ngaingai. Chin mino tleirawl tangkua
tanghra in social media biatak tein a tongthammi an hung um cang, cu hna caah
fimnak lei hlawhtlinnak hmuh a har ngaingai. Hawi le he i chawnhnak, pakhat le
khat i dehdainak ah an hman tikah an lung ah ca nih hmunhma a la kho ti lo.
Social media ah an lung um deuh tikah ca an duh ti lo i sianginn kai ngolnak le
huamlonak a chuahpi. Mino fimnak a cawngmi hna cu hmailei Chin ram kengthlung
ruh an si, cu Chinram kengthlung ruhpi a simi mino hna social media ruangah an
cawnmi ca thiam lo le cawnnak an ngol ahcun Chin miphun kan kengruh a pelh chin
lai i ṭhancho hnga tluk in kan ṭhangcho kho lai lo. Social media ruangah
sianginn cachim pawl nih sianghngakchia tiang an daihthlanh hna. Cucaah social
media nih Chin mino fimnak a cawngmi a kan den dan hi a faak ko i a hma damter
kan herh.
2.
Biaknak Lei ah: Social media
nih Chinmi kan biaknak he a hlatnak lei ah a kan hruai cuahmah cang, Chinmi
upabik in hngakchiabik tiang social media, a hlei in facebook, twitter le
instegram hman ruangah Biakinn kal hngal lo le huam loin a ummi kan tampi cang.
Biakinn chung Pathian thangṭhat caan, a bia ngaih caan zongah social media
hmang in Pathian lungtak in a bia lomi Chinmi kan tamtuk cang, cu nih a langhter
ngaimi cu social media nih Chin miphun kan biakmi Pathian he thinlung, taksa he
thlarau lei he a kan ṭhen cuahmah cang
ti hmuh khawh a si.
3.
Mibu Rianṭuannak Tha a Derter: Nihin Chin miphun dirhmun zoh tikah, Chin mino tampi le upa cheukhat cu
social media nih mibu rianṭuannak in a kan pheu thluahmah cang. Social media
hman ruangah mino hna nih hawi cawlcanghnak ah aa tel huam ti lomi an um i a bu
ton biaruahnak ah a chuak duh lomi an karh thluahmah, cucu phundang in chim
ahcun lungrual lonak ti khawh a si, lungrual lonak nihcun ṭhanchonak si loin ṭumchuknak
tu a chuahpi. Mino tampi le upa zong nih hawi sin chuah langh a hau lo facebook
le social media dangdang ah ka reldih ko timi lungput kan ngei thluahmah, cu
lungput nihcun ṭhanchonak le lungrualnak chuahpi hin loin ṭumchuknak le ṭhenṭheknak
tu a chuahpi. Social media nih kan pawngkam ummi innpa le hawikom he a kan
hlaatter i lamhlaat a ummi kan caah san a tlai lo ding he a kan naihter. Cucaah
social media nih Chinmi tampi cu mibu chungin le a bu rianṭuannak chungin leng
ah a kan chuah, hlonh cuahmah cang ti kha a lang.
4.
Nuncan Ziaza a Hrawh: Social
media nih Chinmi nunzia a kan hrawh ngaingai, social media chung ah mino deuh
nih upa deuh upat le ṭihzah a um ti lo, lihchim le sining i philhnak, uahnak,
phorhlawt ruamkainak a karhter chin lengmang, ninghngal le zah hngalhlonak a
chuahpi. Fa le nih hringtu nu le pa upatlonak le hlenthawinak tiang a chuah pi.
Mi zeirel lonak a chuahpi, cozah rianṭuantu, mipi caah rianṭuan ding a simi hna
hmanh nih social media hman ruangah an mipi zeirel lonak a chuak, mipi nih herh
hna caan ah a herhtu hna mipi nakin social media a biapi ah an chiah deuh caan
a tam. Cucaah Social media nih Chin miphun nuncan ziaza a kan hrawh ngaingai ti
kha a lang.
5.
Ngandamnak a Hnorsuan: Nihin
Chin miphun dirhmun zohtik ah social media nih kan ngandamnak lei tiang in hna
hnawhnak a kan pek pah cuahmah cang. Zan tlaituk tiang facebook hman ruangah
mitkut a vuai ti lo i ruhkhua fah le hngawng fah, lu fah a tuarmi le ka mit tha
a der a ti mi an tlawmte ti lo. Cucaah social media nih Chin miphun kan
ngandamnak lei tiang a kan hnorsuan ko cang tihi a lang ngaingai. Social media
nih a kan hrawhnak hi a phi kan kawl in kan kham a herh.
Zei
Tin Dah Kan Kham Lai?
Chin miphun
social media nih a kan lemtuk (Addicted), kanmah nih social media uk loin
social media tu nih a kan uk ti khawh a si, cucaah zei tin dah social media hi
kan uk khawh lai timi lam kawl cio a herh. A pakhatnak ah, hngakchia tleirawl
siangsangrun a kai liomi caah social media hman hi a ṭha hrim lo an nun hrawktu
a si caah nu le pa nih social media hmantuk rih lo ding in cawnpiak le
chimhhrin an herh. Chin mino Sianghleirun a kaimi hna le bible a cawng liomi
zong nih social media i a kan lem (Addicted) nakin zei tin dah luatnak lam kan
kawl lai timi pumpak cio nih kawl in social media hi ṭhanchonak caah a hmanzia
thiammi si i zuam in nun hrawktu le caan eitu men ah kan hman lo ding a biapi
tuk. Social media nih a kan lemtuk ahcun, social media hrial khawhnak caah
lentecelhnak, cazohnak, thlacamnak, bible rel caan tiah pumpak caan hmannak
ding i ṭial in zulh khawh zuam ahcun cu nih cun tampi mi a bawmh. Chin mino hna
nih social media kan hman thiamnak ding le pumpak cio nih hrawktu nakin ṭhathnemnak
petu ah kan i ser khawh cio nakdingah social media tlangtar in a bukip (vawlei
lei le biaknak bu) nih mino cawnpiaknak ngeih khawh le social media chiat ṭhatnak
kong chimnak ngeih khawh a biapi tuk.
Biatlang
Kawmnak
Zei thil kan
tuah poah ah sullam ngei tein tuah le ṭuan hi Chin miphun dihlak nih kan i
ruahchih le kan philh lo a herh ngaingai. Chin miphun nihin social media kan
hman ning zoh tikah kan i ṭhathnempi ko nain a kan hrawhnak zoh ṭhan tikah faak
ngaingai in a kan hrawh ko timi kha a cunglei kan langhter mi ah fiang ngaiin
hmuh khawh an si. Cucaah Chin miphun nih social media kan hmannak ah lungfim
tein um le caan le sining pek thiam i zuam hna usih. Social media hi a hmanzia
kan thiam ahcun kan caah ṭhanchonak, cawisang tu a si lai i a hmanzia kan thiam
lo ahcun kan caah ṭumchuknak le miphun hrawktu a si kho ti hi ruat bu tein
social media hmang hna usih. Social media hi miphun kilvennak, ca le holh,
nunphung ṭhanchonak le dirkamhnak ah hman i zuam hna usih tiah hi capar hin kan
sawm hna.
Ca Ṭialtu : Za Biak Cung Nawl
#2017 Spet 4 thlizilmegazine#
No comments:
Post a Comment